Beslagverbod

Voor beslag op inboedel en andere roerende zaken zijn in de wet een aantal beslagverboden opgenomen. De deurwaarder mag geen beslag leggen op:

  • zaken die behoren tot de inboedel van de door de debiteur bewoonde woning;
  • kleding van de debiteur en zijn gezin;
  • voorraad levensmiddelen;
  • zaken redelijkerwijs nodig voor de persoonlijke verzorging (toiletartikelen, scheergerei, föhn e.d.);
  • zaken redelijkerwijs nodig voor de algemene dagelijkse levensbehoeften (fiets, mobiele telefoon, computer e.d.);
  • in de woonruimte aanwezige zaken redelijkerwijs nodig voor de verwerving van de noodzakelijke middelen van bestaan, dan wel voor hun scholing of studie;
  • zaken van hoogstpersoonlijke aard (trouwring, fotoalbum e.d.);
  • gezelschapsdieren en de voor de verzorging van deze dieren noodzakelijke zaken.

Bij een schuldsanering en in de praktijk ook bij een faillissement is de niet bovenmatige inboedel eveneens 'vrijgesteld'.

Uitzondering: bovenmatigheid

Op zaken waar in beginsel een beslagverbod geldt kan wel beslag worden gelegd wanneer deze zaken in de gegeven omstandigheden bovenmatig zijn. Dit betreft zaken die niet nodig zijn voor het voeren van een gewone, eenvoudige, huishouding. Bovenmatigheid kan zowel zien op het aantal zaken, als op de waarde van een enkele zaak. Over dit criterium zal in de praktijk discussie ontstaan. Hoe duur mag een computer zijn? Mag een gezin slechts één of meerdere computers hebben?
De uitzondering van bovenmatigheid geldt niet voor gezelschapsdieren.
Mocht de deurwaarder een bovenmatige zaak in beslag nemen, bijvoorbeeld een veel te dure fiets en de debiteur kan deze niet missen, dan mag hij deze uit de executieopbrengst vervangen door een goedkope fiets.

Uitzondering: aanschafkosten / reparatiekosten

Op zaken waar in beginsel een beslagverbod geldt kan wel beslag worden gelegd vanwege de aanschafkosten of reparatiekosten van deze zaak. Een niet-bovenmatige computer kan wel door de verkoper in beslag worden genomen wanneer de aanschafkosten of reparatiekosten niet zijn betaald.
Hetzelfde geldt voor de kosten van aanschaf van een gezelschapsdier of de kosten die de dierenarts heeft gemaakt. In de praktijk zal dit overigens niet zo makkelijk gaan aangezien er eerst een vonnis moet zijn en de kosten van het beslag en executie niet voorzienbaar hoger mogen zijn dan de opbrengst (zie hierna).

UitsprakenMeer informatie

Beslag op auto, motor, brommer

Volgens de huidige wetgeving kan de deurwaarder alleen beslag op de auto leggen wanneer hij de auto waarneemt. Per 1 april 2021 kan de deurwaarder van achter zijn bureau, via het kentekenregister administratief beslag leggen op de auto, motor, brommer, caravan e.d. De deurwaarder hoeft dan niet meer op zoek naar het voertuig. Bijkomend voordeel is dat een potentiële koper in het kentekenregister kan zien dat er beslag op is gelegd.
Het kentekenregister registreert overigens niet het eigendom. Mocht iemand anders dan de debiteur kunnen aantonen eigenaar te zijn, dan is het beslag niet geldig gelegd.
Er geldt geen beslagverbod voor een auto die noodzakelijk is voor het werk. Wel kan de beslag en executie onder omstandigheden misbruik van bevoegdheid opleveren. Het is aan de rechter om dit te beoordelen.
Wanneer de totstandkoming van een schuldregeling gefrustreerd wordt omdat een schuldeiser beslag op de auto legt die nodig is voor het werk en dreigt met verkoop, kan bij de rechtbank om een voorlopige voorziening WSNP worden gevraagd.
Wanneer de debiteur om gezondheidsredenen volledig afhankelijk is van zijn (aangepaste) auto voor verplaatsingen buitenshuis geldt er wel een beslagverbod. De auto is dan noodzakelijk voor de algemene dagelijkse levensbehoeften (artikel 447 lid 1, onder d Rv).

Beslag als oneigenlijk drukmiddel

Beslag en verkoop van roerende zaken brengt veel deurwaarderskosten met zich mee. Dit betekent dat de opbrengst van de goederen hoog moet zijn, wil na aftrek van deze kosten voldoende overblijven om de vordering geheel of gedeeltelijk te voldoen.

Beslag op roerende zaken mag niet als oneigenlijk drukmiddel worden gebruikt. In art. 441 lid 3 Rv staat:
“Het is niet toegestaan zaken in beslag te nemen indien redelijkerwijs voorzienbaar is dat de opbrengst die gerealiseerd kan worden door het verhaal op die zaken minder bedraagt dan de kosten van de beslaglegging en de daaruit voortvloeiende executie, tenzij de schuldeiser aannemelijk kan maken dat de schuldenaar door het beslag en de executie niet op onevenredig zware wijze in zijn belangen wordt getroffen.”

Beslag leggen op een auto waarvan de dagwaarde lager is dan de kosten van beslag en verkoop, is derhalve niet geoorloofd. Er is dan sprake van een toe- in plaats van afname van de schulden. Beslag mag niet uitsluitend als pressiemiddel worden gebruikt. De deurwaarder heeft een eigen verantwoordelijkheid om een afweging te maken voordat hij beslag gaat leggen en zal zo nodig de opdracht tot beslaglegging moeten weigeren.

In de Memorie van Toelichting worden twee uitzonderingen genoemd op de hoofdregel dat er geen beslag op roerende zaken mag worden gelegd wanneer redelijkerwijs voorzienbaar is dat de opbrengst van het beslag lager is dan de kosten van het beslag en de verkoop.

  • De debiteur wil niet, maar kan wel betalen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een debiteur met vermogen in het buitenland waar de schuldeiser vanwege grensoverschrijdende problematiek lastig beslag op kan leggen. Door beslag als drukmiddel te gebruiken kan de debiteur aangespoord worden zijn vermogen aan te wenden om de vordering te betalen.
  • Door de aanwezigheid van de auto blijven de schulden maar oplopen, bijvoorbeeld vanwege het niet betalen van de motorrijtuigenbelasting of het herhaaldelijk maken van verkeersovertredingen. Het is dan in het belang van de debiteur dat de auto verkocht wordt.

Beslag op roerende zaken is voor veel mensen ingrijpend. Een deurwaarder mag in brieven aangeven van plan te zijn beslag op roerende zaken te leggen. Voorwaarde is wel dat hij dit waar kan maken. Er moet dus wel een vonnis of dwangbevel zijn en er mag geen beslagverbod gelden. In de Gerechtsdeurwaardersverordeningstaat namelijk dat de deurwaarder geen druk mag uitoefen door het aankondigen van maatregelen, die voor het beoogde doel in redelijkheid niet worden getroffen.

Wanneer de deurwaarder in een brief een concrete datum noemt waarop hij beslag komt leggen en vervolgens zonder bericht niet komt opdagen, dan was er mogelijk slechts sprake van een drukmiddel en was de deurwaarder niet van plan om beslag te leggen. Volgens de Kamer voor Gerechtsdeurwaarders (tuchtrechter) dient de deurwaarder te melden wanneer het beslag op de inboedel niet doorgaat.

Werkwijze beslag roerende zaken

Om beslag op roerende zaken te leggen geldt de volgende werkwijze:

  1. Betekening executoriale titel (vonnis, dwangbevel) aan debiteur
  2. Bevel tot betaling binnen 2 dagen (vaak tegelijk met betekening)
  3. Opmaken proces-verbaal van beslag. De deurwaarder moet nauwkeurig
    beschrijven op welke goederen hij beslag legt. Het proces-verbaal moet binnen 3 dagen aan de debiteur worden betekend.
  4. Betekening beslagexploot aan debiteur.
  5. Aanzegging verkoop, via welke website en gedurende welke periode (samen met proces-verbaal of binnen 3 dagen na betekening daarvan).
  6. Aankondiging verkoop via algemeen toegankelijke website.
  7. Verkoop vindt in het openbaar plaats ten overstaan van een deurwaarder en/of via internet.
  8. Verkoop bij opbod.


Om de goederen nauwkeurig te beschrijven is het doorgaans nodig dat de deurwaarder in de woning komt. Wanneer betrokkene niet meewerkt kan de deurwaarder met de sterke arm (politie die tevens hulpofficier van justitie is) alsnog naar binnen. Hier komt dan een slotenmaker aan te pas, wat de nodige extra kosten met zich meebrengt.
Soms kan de deurwaarder door het raam zien en de goederen beschrijven. Dit zogenaamde ‘raambeslag’ is toegestaan, mits de omschrijving van de goederen nauwkeurig is.

Verzet eigenaar tegen beslag

De deurwaarder kan beslag leggen op de goederen van de debiteur. Hij mag er vanuit gaan dat de goederen in de woning van de debiteur zijn eigendom zijn. Hetzelfde geldt wanneer de auto volgens het kentekenregister op naam van de debiteur staat. Het is aan de eigenaar om een eventueel tegendeel te bewijzen. Dit kan bijvoorbeeld door aan te tonen wie het product betaald heeft. Wanneer de beslaglegger/deurwaarder niet bereid is het beslag op te heffen, dan kan de eigenaar via een executiegeschil opheffing van het beslag vorderen.  
Bij gehuwden kan in bepaalde gevallen wel beslag gelegd worden op goederen die de echtgenoot toebehoren, namelijk:

  • Getrouwd in gemeenschap van goederen: Er kan beslag gelegd worden op goederen van de echtgenoot die in de gemeenschap vallen. Deze kunnen volledig worden uitgewonnen.
  • Getrouwd in beperkte gemeenschap van goederen (na 1 januari 2018): Er kan beslag gelegd worden op goederen van de echtgenoot die in de gemeenschap vallen.
    - Schulden van vóór het huwelijk: goederen kunnen voor de helft worden uitgewonnen.
    - Schulden tijdens het huwelijk: goederen kunnen volledig worden uitgewonnen.

Kosten beslag roerende zaken

StapBeslag roerende zaken (tarieven 2024) Kosten     
1Betekening executoriale titel (vonnis, dwangbevel) aan debiteur122,34
2Betekening beslagexploot aan debiteur en opmaken proces-verbaal van beslag. De deurwaarder moet nauwkeurig beschrijven op welke goederen hij beslag legt.147,54
3Betekening proces-verbaal aan schuldenaar binnen drie dagen na inbeslagneming (vaak wordt dit samengevoegd met het beslagexploot)  80,64
4Aanzegging dag en uur van de verkoop (samen met proces-verbaal of binnen 3 dagen na betekening daarvan)  89,33
5Aankondiging verkoop via website-,--
6Openbare verkoop384,40
 Totaal  824,25
     

*   Wanneer betrokkene niet thuis is komen er nog kosten van een slotenmaker bij.
**  De kosten worden met 21% verhoogd wanneer de schuldeiser niet btw-plichtig is.