Terugvordering
Uitkeringsinstanties moeten de teveel verstrekte uitkering terugvorderen. Alleen in de uitzonderlijke situatie dat sprake is van een dringende reden mag van terugvordering worden afgezien.
Wanneer het teruggevorderde bedrag niet wordt betaald kan een dwangbevel worden uitgevaardigd, aangetekend verstuurd per post. Het dwangbevel levert een executoriale titel op waarmee op een zelfde wijze als geldt voor alimentatie vereenvoudigd beslag op loon of uitkering kan worden gelegd. De derde-beslagene is vanaf de dag waarop beslag is gelegd verplicht om het gedeelte dat volgens de uitkeringsinstantie boven de beslagvrije voet afgedragen moet worden, ook daadwerkelijk af te dragen. De derde-beslagene hoeft dus niet eerst een verklaring af te leggen over wat onder het beslag valt.
De uitkeringsinstantie kan net als het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage (LBIO) vereenvoudigd beslag leggen door van het besluit tot terugvordering in afschrift mededeling te doen aan de werkgever of uitkeringsinstantie. De derde-beslagene moet deze kennisgeving voor gezien ondertekenen en terugsturen. Vervolgens dient de uitkeringsinstantie een afschrift van de kennisgeving binnen 7 dagen aangetekend te sturen naar de debiteur.
Voor beslag op een bankrekening of ander vermogen moet de uitkeringsinstantie wel een deurwaarder inschakelen.
Voor de terugvordering geldt dezelfde verjaringstermijn als voor onverschuldigde betaling. De termijn van 5 jaar gaat in vanaf het moment dat de herzieningsbeslissing is genomen. Deze termijn kan worden gestuit. Zie ‘verjaring en rechtsverwerking’
UitsprakenMeer informatie
Rechtspraak:
- Twee wegen leer, geen vordering uit onverschuldigde betaling na verstrijken 2-jaars termijn uit WWB
- Gemeente verzuimt beslag over te betekenen: toch geen opheffing beslag
- Afschrift kennisgeving beslag, geen besluit waartegen bezwaar mogelijk is
- Terug te vorderen bedrag mag niet worden verhoogd met kosten conservatoir beslag
- Kosten conservatoir en executoriaal beslag: rauwelijks beslag gelegd
Nationale ombudsman
Nieuws schuldinfo:
- Bijstandsgerechtigde kan voortaan met pinopnames gokinkomsten aannemelijk maken
- Bijstand teruggevorderd vanwege ontvangen boodschappen van moeder
- Aanstichter boodschappenaffaire is blij met quick wins
- Een hele dure deurwaarder
Kamervragen:
- Gokken in casino leidt minder snel tot terugvordering volledige bijstandsuitkering
- Bijstandsgerechtigden in de knel door hoge terugvorderingen
- Gemeente die gesprekken over uitkeringen filmt
- De rol van het Inlichtingenbureau bij de opsporing van bijstandsfraude
- Burgers worden opgejaagd en hun privacy wordt geschonden
- Burgergegevens bij het Inlichtingenbureau
- Veel te snel aanmerken van bijstandsgerechtigden als fraudeur
- Vrouw met bijstand krijgt boodschappen, 7.000 Euro teruggevorderd 1
- Vrouw met bijstand krijgt boodschappen, 7.000 Euro teruggevorderd 2
- Veel te snel aanmerken van bijstandsgerechtigden als fraudeur
- Terugvordering van bijstand
- Brief van het UWV: 27.000 euro terugbetalen, binnen zes weken
- Rotterdam loopt teruggeëist bijstandsgeld mis
- Schrijnende werkwijze van de sociale dienst Laborijn
- Sociale dienst Achterhoek checkt zelfs ondergoed
- Bespioneren van uitkeringsgerechtigden
- Onterecht betaalde uitkeringen door het UWV
Overige info:
Bruto of netto terugvorderen?
De te veel verstrekte uitkering wordt bruto (inclusief belasting en premies) teruggevorderd. Alleen wanneer de debiteur in hetzelfde jaar waarin teveel uitkering is verstrekt het bedrag terugbetaalt, kan netto worden terugbetaald. Een bruto terugbetaling kan bij de belastingaangifte als ‘negatief inkomen’ opgegeven worden, wat leidt tot een belastingteruggaaf.
Het UWV, de SVB en gemeenten zijn bij schending van de inlichtingenplicht verplicht de uitkering terug te vorderen. Deze verplichting geldt niet voor de belasting en premies. Dit betekent dat bij het besluit tot terugvordering van de belasting en premies een afweging gemaakt moet worden van de betrokken belangen en de gevolgen op basis van het evenredigheidsbeginsel.
UitsprakenMeer informatie
Rechtspraak:
- Terugvordering bijstand vanwege voorschotten WW, in casu netto terugvorderen
- Geen schending inlichtingenplicht, betalingsregeling nageleefd: niet bruteren
- Terugvordering bijstand ivm inkomsten (eindafrekening): netto terugvorderen
- Ten onrechte eenoudernorm terwijl geboortedatum kind bekend was: netto terugvorderen
- Geen eenoudernorm omdat kind geen kinderbijslag, niet verwijtbaar: netto terugvorderen
- Teveel verstrekte bijstand door toekenning WAO, niet verwijtbaar: netto terugvorderen
- Vordering ivm inkomsten kunstenaar niet door eigen toedoen ontstaan: netto terugvorderen
Rekening houden met de beslagvrije voet
Voor de invordering van teveel ontvangen uitkering en voor de inning van de daarmee samenhangende boetes geldt dat rekening moet worden gehouden met de beslagvrije voet. Dit is ook het geval wanneer het direct op de uitkering wordt verrekend.
Wanneer de uitkering (tijdelijk) lager is omdat een maatregel wordt opgelegd vanwege het niet voldoen aan bepaalde verplichtingen, kan dit tot gevolg hebben dat er ook minder ruimte is om te verrekenen.
De hoogte van de beslagvrije voet bij een inkomen tot bijstandsniveau is gelijk aan 95% van dat inkomen incl vakantietoeslag. De gemeente heeft de keuze om maandelijks 5% of het vakantiegeld te verrekenen.
Op de bijstandsuitkering mogen in de 6 voorafgaande maanden ontvangen inkomsten worden verrekend met de uitkering zonder rekening te houden met de beslagvrije voet (tot 1 januari 2015 gold dit voor een periode van 3 maanden).
UitsprakenMeer informatie
Rechtspraak:
- Hoogte aflossing wet vereenvoudiging beslagvrije voet leidt bij AOW-er tot onredelijk resultaat
- Voorzieningenrechter schorst gedurende het beroep, inhouding op AOW ivm stijgende energiekosten
- CRvB zet streep door lage beslagvrije voet ouderen bij verrekenen schuld Svb
- Ook bij een bijstandsuitkering volgens de kostendelersnorm kan 5% worden verrekend
- Ten onrechte al verrekenen voordat betrokkene in verzuim was bijstand terug te betalen
- Teveel ingehouden bijstand vanwege te lage beslagvrije voet moet incl rente worden terugbetaald
- Verrekening nabetaling: rekening houden met beslagvrije voet in periode waarover wordt nabetaald 1
- Verrekening nabetaling: rekening houden met beslagvrije voet in periode waarover wordt nabetaald 2
- Ook bij verrekenen leenbijstand rekening houden met de beslagvrije voet 1
- Ook bij verrekenen leenbijstand rekening houden met de beslagvrije voet 2
- Bij verrekening op Pw-uitkering vakantiegeld maandelijks of jaarlijks uitbetalen?
- Geen beslagvrije voet bij verrekening Pw met in voorgaande 6 maanden ontvangen middelen
- Geen beslagvrije voet bij verrekening wwb met in de voorafgaande 3 maanden ontvangen middelen 1
- Geen beslagvrije voet bij verrekening wwb met in de voorafgaande 3 maanden ontvangen middelen 2
- Verrekenen van kinderbijslag en de beslagvrije voet
- Bij verrekening vergoeding kosten bezwaar geen rekening houden met beslagvrije voet
Meer informatie:
- Hoogste rechter helpt AOW'ers die schuld hebben bij Sociale Verzekeringsbank (NOS 26-01-2024)
- Rechter zet streep door lage beslagvrije voet ouderen bij verrekenen schuld Svb
- Vastgestelde aflossingscapaciteit heeft veel groter inkomenseffect dan door wetgever voorzien
- Bij samenwonenden wordt teveel op de bijstandsuitkering verrekend
- Gemeenten moeten gegevens opvragen voor vaststellen beslagvrije voet
- Wageningen houdt geen rekening met de beslagvrije voet
- Reactie staatssecretaris op brief LOSR ivm combinatie bronheffing en verrekenen op uitkering
- Brief LOSR aan staatssecretaris ivm combinatie bronheffing en verrekenen op uitkering
- Regeling tenuitvoerlegging bestuurlijke boeten en terugvordering van onverschuldigde betalingen
- Bestuursrechtelijke premie en de gevolgen voor de hoogte van de beslagvrije voet
- Hoogte beslagvrije voet indien huur- en/of zorgtoeslag niet ontvangen wordt
- Rekentool beslagvrije voet voor sociale diensten
Geen beslagvrije voet bij niet verstrekken info
Er gelden speciale regels wanneer de debiteur geen informatie verstrekt die nodig is om de uitkering terug te vorderen en de boete te innen (zie bijvoorbeeld art. 60 lid 6 Pw en art. 27g lid 5 WW):
- Zolang de debiteur geen informatie verstrekt mag de beslagvrije voet op nihil worden gesteld. Wanneer de debiteur later alsnog de informatie verstrekt moet vanaf dat moment de beslagvrije voet wel toegepast worden, echter die hoeft niet met terugwerkende kracht.
- Zolang de debiteur geen informatie verstrekt mag er ook verrekend worden met vorderingen waarvoor een beslagverbod geldt. De sociale dienst mag dan bijvoorbeeld verrekenen met bijzondere bijstand.
Wanneer in een later stadium alsnog de benodigde informatie wordt verstrekt hoeft de beslagvrije voet niet met terugwerkende kracht te worden aangepast.
UitsprakenMeer informatie
Rechtspraak:
- Terugwerkende kracht rekening houden met beslagvrije voet indien tijdens bezwaar info verstrekt
- Schending inlichtingenplicht, beslagvrije voet nihil (TW)
- Niet tijdig inlichtingen verstrekt, beslagvrije voet nihil (TW)
- Geen inlichtingen verstrekt, beslagvrije voet nihil (AKW)
- Beslagvrije voet alleen op nihil bij niet verstrekken info nodig voor beslagvrije voet (PW, AIO)
- SVB heeft niet expliciet om info gevraagd: beslagvrije voet ten onrechte nihil (AKW)
- Gevraagde inlichtingen essentieel, beslagvrije voet terecht nihil (TW)
- Terugvordering onverschuldigd betaalde schadevergoeding, beslagvrije voet nihil (WAO)
- Beslagvrije voet bij terugvordering WWB niet op nihil te stellen (oud)
Schending inlichtingenplicht
Vanaf 1 januari 2013 gelden strengere regels bij terug- en invordering in geval van schending van de inlichtingenplicht. Aanvankelijk werd standaard een boete opgelegd gelijk aan 100% van het benadelingsbedrag. De Centrale Raad van Beroep heeft echter in een uitspraak op 24 november 2014 bepaald dat de boete afgestemd moet worden op de mate van verwijtbaarheid. Per 1 januari 2017 is de wet hierop aangepast.
Voor de regels wordt een onderscheid gemaakt tussen de eerste fraude en recidive
Eerste fraude
- De boete is gelijk aan maximaal 100% van het bruto benadelingsbedrag. De boete moet als volgt worden afgestemd op de mate van verwijtbaarheid:
- bij aantoonbare opzet: 100%
- bij grove schuld: 75%
- bij geen opzet of grove schuld: 50%
- bij verminderde verwijtbaarheid: 25% - Er mag eveneens volstaan worden met een waarschuwing indien binnen 60 dagen alsnog de juiste inlichtingen zijn verstrekt;
- Wanneer er geen benadeling is of deze is minder dan € 150, terwijl wel sprake is van schending van de inlichtingenplicht, bedraagt de boete € 150. Er mag dan ook volstaan worden met een waarschuwing (maximaal 1 x in de twee jaar);
- Bij de invordering moet rekening worden gehouden met de beslagvrije voet
Recidive
- Er is sprake van recidive wanneer in een periode van 5 jaar voor de tweede keer gefraudeerd is binnen hetzelfde cluster dat de uitkering uitvoert (UWV, SVB of gemeente). De periode is 10 jaar indien de 1e overtreding is bestraft met een onvoorwaardelijke gevangenisstraf.
- De boete bij recidive is gelijk aan maximaal 150% van het bruto benadelingsbedrag, afgestemd op de mate van verwijtbaarheid (100%, 75%, 50%, 25%);
- Ook bij recidive moet bij de invordering rekening worden gehouden met de beslagvrije voet. Tot 1 januari 2017 mocht zonder toepassing van de beslagvrije voet worden verrekend, maar dit is bij amendement aangepast.
Afstemming ivm draagkracht
De Centrale Raad van Beroep heeft een uitspraak op 11 januari 2016 bij bijstandsboetes bepaald dat bij het bepalen van de hoogte van de boete naast de mate van verwijtbaarheid ook rekening moet worden gehouden met de financiële omstandigheden van betrokkene. De CRvB stelt dit vast door uit te gaan van een fictieve draagkracht gelijk aan de voor beslag vatbare ruimte berekend op basis van de beslagvrije voet. Bij een minimuminkomen komt dit neer op de volgende indeling:
- bij aantoonbare opzet: 100% benadelingsbedrag, maar max 24 maanden 5%
- bij grove schuld: 75% benadelingsbedrag, maar max 18 maanden 5%
- bij geen opzet of grove schuld: 50%, maar max 12 maanden 5%
- bij verminderde verwijtbaarheid: 25%, maar max 6 maanden 5%
UitsprakenMeer informatie
Rechtspraak:
- Standaard boete 100% benadelingsbedrag fraudewet in strijd met evenredigheidsbeginsel
- Bij bijstandsboete vooruitlopen op Wet vereenvoudiging beslagvrije voet 95% ipv 90%
- Bijstandsboete 100% ivm opzet, matiging ivm met draagkracht, 24 maanden 10%
- Bijstandsboete 75% ivm grove schuld, matiging ivm met draagkracht, 18 maanden 10%
- Bijstandsboete 50% ivm gewone verwijtbaarheid, matiging ivm met draagkracht, 12 maanden 10%
- Bij afstemmen boete op draagkracht moet uitgegaan worden van fictieve en niet werkelijke draagkracht
- Afstemmen boete op draagkracht: 10% van de kostendelersnorm
- Boete is betaald, kennelijk voldoende draagkracht, financiële omstandigheden geen reden voor matiging
- Volgens wet niet mee mogen werken aan schuldregeling staat dwangakkoord niet in de weg
Nationale ombudsman:
Meer informatie:
- Nieuwe lijn voor vaststellen boetes in bijstandszaken
- CRvB geeft vuistregels voor herziening van evident onredelijk hoge boetes
- Antwoord Kamervragen over herziening evident onredelijk hoge boetes
- Centrale Raad van Beroep legt bijstandboetes verder aan banden
- Boetes voor fraude met uitkeringen aangepast
- Informatiepunt Fraudewet
- Parlementaire behandeling Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving
- Regeling verrekenen bestuurlijke boete bij recidive ivm gevolgen huurtoeslag en zorgtoeslag
Schuldhulpverlening en WSNP
Voor UWV, SVB en gemeenten geldt de verplichting om minimaal gedurende 10 jaar de teveel verstrekte uitkering en boete in te vorderen. Wanneer de vordering is ontstaan door opzet of grove schuld (strafrechtelijke veroordeling of boete van 100% of 75% van het benadelingsbedrag, mag gedurende deze periode niet ingestemd worden met een schuldregeling tegen finale kwijting. Uitstel verlenen of een schuldregeling zonder finale kwijting mag dus wel. Dat het UWV, SVB en gemeenten niet mogen instemmen met een schuldregeling tegen finale kwijting staat overigens een dwangakkoord of wsnp niet in de weg.
Tot 1 januari 2022 gold een strengere regeling: Bij schending van de inlichtingenplicht mocht gedurende 10 jaar niet ingestemd worden met een schuldregeling tegen finale kwijting, ook niet bij normale of verminderde verwijtbaarheid (boete 50% of 25% van het benadelingsbedrag).
UitsprakenMeer informatie
Uitspraken:
- Volgens wet niet mee mogen werken aan schuldregeling staat dwangakkoord niet in de weg
- Dwangakkoord UWV ook al mag UWV zelf niet instemmen met schuldregeling
- Dwangakkoord SVB ook al mag SVB zelf niet instemmen met schuldregeling
- Dwangakkoord gemeente, ook al mag men zelf niet instemmen met een schuldregeling
- Dwangakkoord gemeente: instemmen zonder finale kwijting is hetzelfde als weigeren
- Dwangakkoord gemeente ivm BBz-krediet, ook al mag men zelf niet instemmen 1
- Dwangakkoord gemeente ivm BBz-krediet, ook al mag men zelf niet instemmen 2
- Afwijzing dwangakkoord na hoger beroep UWV vanwege recente fraudevordering
- Ten onrechte beëindiging schuldhulp omdat UWV niet akkoord zou gaan zonder dat dit geprobeerd is
- Beleid 'geen schuldhulp bij fraude' niet strijdig met wgs omdat beroep op hardheidsclausule mogelijk is
- Afhandeling aanvraag schuldhulp onzorgvuldig, gemeente zelf schuldeiser, geen gescheiden afdeling
- Afwijzing schuldhulpverlening ivm fraudeschuld (€ 600 teveel ontvangen uitkeringen en boete van € 300)
- UWV mag vanwege toelating tot WSNP de vordering op Wajong-uitkering niet blijven verrekenen (CRvB)
- UWV mag vanwege toelating tot WSNP de vordering op WAO-uitkering niet blijven verrekenen (Hoge Raad)
Meer informatie:
- Schuldregeling bij teveel ontvangen uitkering vaker mogelijk
- Kamervragen: Rotterdamse rechter passeert Participatiewet
- Nep-schuldregeling
- Haakse wetgeving fraudeschulden
- Fraudeboete kan kwijtgescholden worden na doorlopen minnelijke schuldregeling
- Van harde lijn naar zachte aanpak?
- Overheid moet meer kijken naar de mens achter de (fraude)vordering
- Laat ze toch gewoon toe, die fraudeurs
- Fraudeurs en schuldhulpverlening, Water en vuur?