Hof Den Haag neemt verkeerde afslag bij beslag op toeslag

Het gerechtshof Den Haag heeft een opmerkelijk arrest gewezen over beslag op toeslagen. Volgens het Hof is het niet mogelijk om bij beslag op toeslag de beslagvrije voet van toepassing te verklaren. Volgens vaste rechtspraak kan de kantonrechter op verzoek de beslagvrije voet van toepassing verklaren, om te voorkomen dat de schuldenaar onder het bestaansminimum terecht komt. Gaat hier een streep doorheen? Nee, het Hof maakt een denkfout en pakt de verkeerde afslag.

 
 

Beslagverbod met uitzonderingen
Toeslagen zijn bedoeld voor bijzondere kosten. Dat is de reden dat schuldeisers hier geen beslag op kunnen leggen. Dit beslagverbod heeft echter uitzonderingen:

• de verhuurder mag beslag op de huurtoeslag;
• de zorgverzekeraar mag beslag op de zorgtoeslag, en;
• de kinderopvanginstelling mag beslag op de kinderopvangtoeslag leggen.

Deze uitzonderingen zijn op zichzelf niet zo vreemd. Er is immers een huurschuld ontstaan dus kennelijk is de huurtoeslag niet aan de huur besteed. De uitwerking is echter zeer nadelig. Het beslag wordt immers gelegd voor een schuld en daarop afgeboekt, terwijl de toeslag is bedoeld voor de lopende betalingsverplichting.


Onder de beslagvrije voet
Wanneer beslag op een toeslag is gelegd valt de gehele toeslag onder het beslag. Er geldt in beginsel geen beslagvrije voet. Bij een laag inkomen kan dit tot gevolg hebben dan het totale inkomen lager is dan de beslagvrije voet.
Het volgende rekenvoorbeeld maakt dit duidelijk:
Loon:             € 1100
Zorgtoeslag    € 100

Situatie 1:
Deurwaarder A heeft namens een schuldeiser beslag gelegd op het loon. De beslagvrije voet bedraagt € 1050. Elke maand draagt de werkgever € 50 af aan de deurwaarder.

Situatie 2:
Een paar maanden later legt deurwaarder B namens een Zorgverzekeraar beslag op de zorgtoeslag. Aangezien de zorgtoeslag niet meer wordt ontvangen moet de beslagvrije voet die geldt voor het loonbeslag volgens vaste rechtspraak worden verhoogd met de niet ontvangen zorgtoeslag. Of anders geformuleerd: De beslagvrije voet mag niet met de zorgtoeslag worden verminderd. Betrokkene kan immers feitelijk niet over de zorgtoeslag beschikken.
Dit betekent dat de beslagvrije voet van € 1050 verhoogd wordt naar 1150. De werkgever zal niets meer afdragen aan deurwaarder A en de schuldenaar heeft, door het beslag op de zorgtoeslag, € 50 minder dan de beslagvrije voet.


Beslagvrije voet op verzoek
Volgens vaste rechtspraak is het mogelijk dat de kantonrechter bij een beslag op een toeslag op verzoek de beslagvrije voet van toepassing kan verklaren. Voorwaarde is wel dat de debiteur aantoont over onvoldoende middelen van bestaan te beschikken. Ook het Hof Arnhem-Leeuwarden heeft deze zienswijze bekrachtigd.
In het hierboven vermelde voorbeeld betekent dit dat van het beslag op de zorgtoeslag € 50 onder het beslag valt.


Hof Den Haag oordeelt anders
Op basis van de parlementaire geschiedenis oordeelt het Hof als volgt:

“16. Uit deze passage volgt dat de wetgever met artikel 45 Awir heeft willen waarborgen dat de tegemoetkoming wordt aangewend voor het doel waarvoor die is verleend. De wetgever heeft het daarom alleen aan de schuldeiser voor wie de tegemoetkoming is bedoeld, toegestaan op die tegemoetkoming beslag te leggen. Met deze strekking van artikel 45 Awir verdraagt zich dan niet dat aan een beslagen tegemoetkoming een beslagvrije voet wordt verbonden. Dat zou immers betekenen dat de schuldenaar in staat zou worden gesteld de tegemoetkoming, ondanks een beslag daarop, aan te wenden voor andere doeleinden dan waarvoor die is verstrekt. Het verzoek van [verweerder] moet daarom worden afgewezen.”

Het Hof gaat er aan voorbij dat de maandelijkse verplichting (huur, premie ziektekostenverzekering) uit de beslagvrije voet voldaan moet worden en dat het meerdere boven de beslagvrije voet afgeboekt wordt op de schuld. Anders geformuleerd: Wanneer de schuldenaar door het beslag onder de beslagvrije voet terecht komt, is het van toepassing verklaren van de beslagvrije voet noodzakelijk om de maandelijkse verplichting aan de verhuurder / zorgverzekeraar te kunnen voldoen.


Eén uitzondering
Er is slechts één situatie denkbaar waarbij een beslagvrije voet niet van toepassing kan zijn bij beslag op een toeslag, namelijk wanneer het beslag gelegd is om toekomstige maandtermijnen te innen. In de Zorgverzekeringswet is deze mogelijkheid geregeld voor de inning van de bestuursrechtelijke premie door het CJIB. Wanneer de schuldenaar de maandelijkse premie niet aan het CJIB betaalt, wordt een dwangbevel uitgevaardigd voor de achterstallige premie en de toekomstige premies. Voor zover het beslag plaatsvindt voor de toekomstige premies wordt de toeslag ‘ingezet’ voor datgene waarvoor deze bedoeld is. In de praktijk zal dit echter niet meer voorkomen, nu het CJIB de zorgtoeslag voor de lopende bestuursrechtelijke premie zelf kan innen (de zogenaamde omleiding).

Uit het arrest van het Hof wordt niet duidelijk of het in casu om deze situatie gaat. De overwegingen van het Hof gaan echter veel verder en leiden tot de m.i. onjuiste conclusie dat er nimmer een beslagvrije voet kan gelden bij beslag op de toeslag.


Vereenvoudiging
Het arrest van het Hof Den Haag is des te opmerkelijker nu de wetgever in de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet heeft geregeld dat bij beslag op de toeslag de beslagvrije voet direct van toepassing is. In de Memorie van Toelichting staat hierover:

“Wil de schuldenaar dat de beslagvrije voet bij beslag op toeslagen door de verhuurder, zorgverzekeraar of kinderopvanginstelling in acht wordt genomen dan zal hij zich in de huidige situatie moeten wenden tot de kantonrechter (artikel 475f Rv).
In het voorgestelde systeem is opgenomen dat ook bij beslag op toeslagen de beslagvrije voet in acht dient te worden genomen (artikel 475c Rv).”
Deze wetswijziging zal ingaan medio 2018.

Nu maar hopen dat deurwaarders in navolging van Hof Den Haag niet ook de verkeerde afslag pakken.


Meer informatie
- Zie ook: Verkeerde afslag bij beslag op toeslag? Ga terug!
- Hof Den Haag 25 april 2017, ECLI:NL:GHDHA:2017:1154
- Hof Arnhem-Leeuwarden 21 oktober 2014, ECLI:NL:GHARL:2014:8231
- Artikel: De waanzin van beslag op toeslag