Afhankelijk van de huishoudsituatie en leeftijd gelden verschillende basisbedragen, in beginsel 90% van de toepasselijke bijstandsnorm.

Zie voor de actuele normen het beslagvrije voet normenoverzicht.

Voor de hoogte van de beslagvrije voet is niet de bijstandnorm die men ontvangt, maar de leefvorm bepalend. Dit betekent dat wanneer de sociale dienst een bijstandsuitkering naar de norm voor een alleenstaande ouder verstrekt, omdat de echtgenoot geen geldige verblijfsvergunning heeft, voor de beslagvrije voet toch uitgegaan moet worden van de gezinsnorm.
Voor echtparen die niet op hetzelfde adres wonen is alleen de gezinsnorm van toepassing indien men niet duurzaam gescheiden leeft. Indien men wel duurzaam gescheiden leeft geldt, afhankelijk van de situatie, de alleenstaande of alleenstaande ouder norm.

De beslagvrije voet wordt verhoogd met de premie ziektekostenverzekering, na aftrek van de ontvangen zorgtoeslag en de in de bijstandsnorm begrepen normpremie. In schema ziet dit als volgt er uit:

* normpremie voor alleenstaanden en alleenstaande ouders bedraagt in 2021 € 34,00 en is voor (echt-)paren € 76,00.

De zorgverzekeraar kan beslag op de zorgtoeslag leggen, waardoor deze niet aan betrokkene wordt uitbetaald. Als daarnaast beslag op het inkomen ligt, of op het inkomen verrekend wordt zou dit tot gevolg hebben dat de debiteur ernstig in de financiële problemen komt. In de wet staat echte

r dat de beslagvrije voet wordt verhoogd met de vervallen zorgpremie, verminderd met de voor eigen rekening komende normpremie en verminderd met de ontvangen zorgtoeslag (zie art. 475d lid 4 onder a Rv). De rechtbank Den Bosch heeft bepaald dat wanneer beslag op de toeslag is gelegd, de beslagvrije voet die geldt voor beslag op het inkomen, niet met de toeslag mag worden verminderd. Betrokkene kan immers feitelijk niet over de toeslag beschikken.

Bij 6 maanden premieachterstand gaat het CAK (voorheen Zorginstituut Nederland) een bestuursrechtelijke premie innen van 120% van de standaardpremie (1 jan. 2021: € 147,80). Het CAK kan de werkgever of uitkeringsinstantie verzoeken deze premie in te houden (bronheffing).
Wanneer er ook beslag op het inkomen ligt, dan moet de beslagvrije voet met de bestuursrechtelijke premie verhoogd worden. In de berekening van de beslagvrije voet komt de bestuursrechtelijke premie dan in de plaats van de premie ziektekostenverzekering. Dit heeft dus tot gevolg dat er minder ruimte is voor beslag.

Vanaf 1 januari 2015 is de beslagvrije voet die geldt voor een alleenstaande ouder gelijk aan die van een alleenstaande. Voor de kosten van kinderen ontvangt de alleenstaande ouder een hoger kindgebonden budget, verhoogd met de zogenaamde 'alleenstaande ouderkop'. Voor het kindgebonden budget geldt een beslagverbod.
Het kindgebonden budget is echter inkomensafhankelijk. Vandaar dat er sinds 1 januari 2015 een correctie in de beslagvrije voet is opgenomen. De beslagvrije voet wordt verhoogd met het bedrag aan kindgebonden budget waarop de schuldenaar maximaal aanspraak zou kunnen maken verminderd met het bedrag dat krachtens die wet is toegekend of toegekend zou kunnen worden. In schema ziet dit als volgt er uit:

Deze verhoging van de beslagvrije voet geldt overigens niet alleen voor alleenstaande ouders, maar ook voor (echt)paren met minderjarige kinderen.

Wanneer de belastingdienst het kindgebonden budget niet uitbetaalt omdat deze wordt verrekend met een toeslagschuld, moet het kindgebonden budget niet in mindering worden gebracht op de verhoging van de beslagvrije voet. Het kindgebonden budget wordt dan immers feitelijk niet ontvangen. De letterlijke tekst in art. 475d lid 4 onder c Rv zou tot een andere conclusie kunnen leiden. Er staat immers dat de verhoging van de beslagvrije voet wordt verminderd met het bedrag aan kindgebonden budget dat "is toegekend of toegekend zou kunnen worden". In reactie op het rapport "Beter ten hele gekeerd" van de LOSR/MOgroep heeft de staatssecretaris aangegeven dat, ondanks deze formulering, indien betrokkene vanwege verrekening door de belastingdienst daadwerkelijk niet kan beschikken over het kindgebonden budget, de beslagvrije voet maximaal gecorrigeerd moet worden.

De hoogte van beslagvrije voet kan om diverse redenen wijzigen:

• wijziging van huishoudsituatie;
• wijziging van leeftijd;
• wijziging van het inkomen dat niet onder het beslag valt;
• wijziging van inkomen van echtgenoot of partner;
• wijziging van premie ziektekosten of woonkosten;
• wijziging bijstandsnorm.

Met wijziging van omstandigheden die de beslagvrije voet verhogen, moet de beslaglegger 'onverwijld' rekening houden (art. 475d lid 7 Rv). Dit betekent dat de beslagvrije voet direct aangepast moet worden.
Echter wanneer de hoogte van de beslagvrije voet al een bepaalde periode niet juist is, mag/moet de deurwaarder deze dan met terugwerkende kracht aanpassen?

Wanneer de beslagvrije voet te hoog is vastgesteld, bijvoorbeeld omdat uitgegaan wordt van de echtparennorm terwijl betrokkene al een tijdje alleenstaand is, dan mag dit niet met terugwerkende kracht aangepast worden.

Wanneer de beslagvrije voet te laag is vastgesteld (bijvoorbeeld halvering vanwege het niet verstrekken van informatie) en de debiteur verstrekt alsnog de informatie, dan moet de deurwaarder volgens de wetgever de beslagvrije voet wel met terugwerkende kracht aanpassen. In het Memorie van Antwoord staat namelijk: 

"is in onwetendheid te veel aan de beslaglegger betaald, dan moet hij dat onverwijld teruggeven of verrekenen."

Deze interpretatie is zowel door de Kamer voor Gerechtsdeurwaarders als de Nationale Ombudsman overgenomen. Zo overweegt de Kamer voor Gerechtsdeurwaarders:

"Het is (...) de bedoeling van de wetgever om de wettelijk voorgeschreven beslagvrije voet zoveel mogelijk correct toe te passen hetgeen met zich brengt dat de beslagvrije voet met terugwerkende kracht gecorrigeerd dient te worden indien achteraf alsnog de juiste gegevens voor toepassing van een hogere beslagvrije voet worden geleverd."

Voor de invordering van uitkeringen gelden overigens afwijkende regels. De beslagvrije voet is nihil zolang de debiteur geen informatie verstrekt. Wanneer de debiteur alsnog de informatie verstrekt hoeft de beslagvrije voet in dit geval niet met terugwerkende kracht aangepast te worden.

Er geldt een beslagverbod voor toeslagen, behalve in de volgende situaties:

• De verhuurder kan vanwege een huurschuld beslag op de huurtoeslag leggen.
• De zorgverzekeraar kan vanwege een premieschuld voor de basisverzekering beslag op de zorgtoeslag leggen. Dit geldt niet voor de aanvullende verzekering.
• Een kinderopvanginstelling kan vanwege een kinderopvangschuld beslag op de kinderopvangtoeslag leggen.

In de wet staat namelijk dat beslag op toeslagen mogelijk is voor: “een vordering tot nakoming van een betalingsverplichting wegens een geleverde prestatie waarbij de betalingsverplichting ter zake van die prestatie oorzaak is voor de tegemoetkoming”. (art. 45 Awir)

Deze formulering roept de vraag op hoe nauw het verband moet zijn tussen de vordering en de toeslag om beslag te kunnen leggen. Duidelijk is in ieder geval dat er geen beslag gelegd kan worden voor de aanvullende premie ziektekostenverzekering. De zorgtoeslag wordt immers verstrekt voor de basisverzekering en niet voor de aanvullende verzekering.

Een andere vraag is hoe het zit met oude schulden. Kan een verhuurder uit het verleden beslag leggen op de huurtoeslag die bedoeld is voor een woning van een andere verhuurder. Zowel het Hof Den Bosch als het Hof Amsterdam zijn van oordeel dat beslag op een toeslag vanwege een oude schuld onrechtmatig is. Dit betekent dat al de geïnde bedragen inclusief kosten kunnen worden teruggevorderd (verjaringstermijn is 5 jaar).

Wanneer geldig beslag op een toeslag is gelegd valt de gehele toeslag onder het beslag. Er geldt in beginsel geen beslagvrije voet. Bij een laag inkomen kan dit tot gevolg hebben dan het totale inkomen lager is dan de beslagvrije voet. Er bestaat dan de mogelijkheid dat de kantonrechter op verzoek de beslagvrije voet van toepassing kan verklaren. Voorwaarde is wel dat de debiteur aantoont over onvoldoende middelen van bestaan te beschikken.
Richt het verzoek eerst aan de schuldeiser/deurwaarder. Deze moet dit verzoek zelf beoordelen en mag niet standaard naar de kantonrechter verwijzen. Dit blijkt uit de parlementaire behandeling.Gebeurt dit toch, dien dan een klacht in. Zie voorbeeldbrief.
De vaste jurisprudentie staat onder druk sinds een arrest van het Hof Den Haag dat, in tegenstelling tot het Hof Arnhem-Leeuwarden, van oordeel is dat er geen beslagvrije voet kan gelden bij beslag op een toeslag. Dit oordeel is echter zeer aanvechtbaar. Kijk hier voor meer info.
Voor beslagen gelegd na 1 januari 2021 is de beslagvrije voet direct van toepassing.