SchuldInfo

Juridische info voor hulpverleners

SchuldInfo

Juridische info voor hulpverleners

• Home
• Nieuws
• Missie
• Publicaties
• Scholing

De kwaliteit en effectiviteit van de minnelijke schuldhulpverlening blijkt per gemeente nogal te verschillen. De wet gemeentelijke schuldhulpverlening moet er voor zorgen dat er een ondergrens komt waaraan iedere gemeente zich moet houden. Zo zal op een verzoek om schuldhulpverlening binnen 4 weken actie ondernomen moet worden en bij bedreigende schulden binnen 3 dagen.
De gemeente stelt voor een periode van maximaal 4 jaar plannen vast over de wijze waarop de integrale schuldhulpverlening vorm gegeven gaat worden. Het college van B&W zal zich jaarlijks moeten verantwoorden aan de gemeenteraad.

Een belangrijk uitgangspunt in de wet is dat de hulpverlening bij schulden een integraal karakter moet hebben. Er moet niet alleen aandacht zijn voor het oplossen van de schulden, maar ook voor de omstandigheden waarin de schulden zijn ontstaan.

Wanneer het de schuldhulpverlener niet lukt om de situatie te stabiliseren, dan kan het college van B&W bij de rechtbank een breed moratorium (afkoelingsperiode) aanvragen. De voorwaarden waaraan moet worden voldaan zijn opgenomen in het Besluit breed moratorium. Zo moet de afkoelingsperiode noodzakelijk zijn in het kader van de schuldhulpverlening en in het belang zijn van de gezamenlijke schuldeisers. Wanneer de rechtbank het verzoek honoreert zal een afkoelingsperiode gelden van maximaal 6 maanden. In deze periode kan de debiteur niet tot betaling van zijn schulden, ontstaan voor afkondiging van de afkoelingsperiode, worden genoodzaakt en worden eventuele beslagen en verrekeningen opgeschort.

Via verplicht budgetbeheer wordt het meerdere boven de beslagvrije voet gereserveerd. Het gespaarde bedrag wordt aan het einde van het moratorium ingezet voor een schuldregeling. Als er geen schuldregeling in het vooruitzicht is wordt het bedrag verdeeld onder de schuldeisers.

In tegenstelling tot oorspronkelijk de bedoeling was, is het niet mogelijk om met het breed moratorium een ontruiming of een afsluiting van energie of water te voorkomen. Hiervoor kan een smal moratorium worden aangevraagd. Zie hierna.

Bij een dreigende situatie tijdens het minnelijk traject kan de debiteur een verzoek tot toepassing van de wsnp indienen en tegelijk om een voorlopige voorziening (smal moratorium) vragen. Van een bedreigende situatie is sprake bij:

• een gedwongen ontruiming;
• opzegging dan wel ontbinding van de zorgverzekering.

Indien de rechtbank de voorlopige voorziening verleent mag gedurende maximaal 6 maanden niet worden ontruimd, afgesloten en de zorgverzekering mag niet worden opgezegd of ontbonden.

Naast het moratorium dat alleen bedoeld is voor dreigende ontruiming en afsluiting, is het ook mogelijk om bij andere spoedeisende situaties bij de rechtbank om een voorlopige voorziening WSNP te vragen. Denk hierbij aan situaties waarbij de totstandkoming van een schuldregeling gefrustreerd wordt vanwege:
- beslag en openbare verkoop inboedel;
- beslag en openbare verkoop auto die nodig is voor het werk;
- inname rijbewijs door officier van justitie;
- loonbeslag bij hoge woonkosten.
 
Het verzoek kan worden ingediend:

• tegelijk met een aanvraag wsnp, of;
• wanneer tegen een afwijzing wsnp hoger beroep is ingesteld.

De rechter zal bij de beslissing afwegen:

• de spoedeisendheid;
• het belang van de schuldenaar t.o.v. het belang van de schuldeiser, en;
• de kans dat de aanvraag wsnp wordt gehonoreerd.

Om te voorkomen dat organisaties misbruik maken van mensen met schulden heeft de wetgever in de Wet op het consumentenkrediet geregeld dat schuldbemiddeling verboden is, tenzij sprake is van:

• gratis schuldbemiddeling;
• schuldbemiddeling door gemeenten, gemeentelijke kredietbanken of andere door gemeenten gehouden instellingen, die zich krachtens hun doelstelling met schuldbemiddeling bezighouden;
• schuldbemiddeling door o.a. advocaten, curatoren en bewindvoerders op basis van de Faillissementswet/wsnp, of curatoren en bewindvoerders op basis van het Burgerlijk Wetboek, en deurwaarders.

Het verbod op schuldbemiddeling tegen betaling geldt alleen voor schulden die geheel of gedeeltelijk voortvloeien uit krediettransacties. Het gaat hierbij niet alleen om leningen en roodstanden, maar ook om schulden vanwege telefoonabonnementen met inbegrepen telefoontoestel. De Hoge Raad heeft namelijk bepaald dat een telefoonabonnement met inbegrepen toestel in beginsel aangemerkt moet worden als kredietovereenkomst, tenzij de aanbieder aannemelijk kan maken dat de abonnementskosten niet (mede) strekken tot afbetaling van de telefoon.

Van augustus 1998 tot  juli 2000 gold het Tijdelijk vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars waarbij onder bepaalde voorwaarden wel schuldbemiddeling tegen betaling toegestaan was. Dit besluit is echter niet verlengd. Er is een nieuw vrijstellingsbesluit in voorbereiding (2013) die via internet ter consultatie is voorgelegd.

Schuldbemiddeling tegen betaling door gewone organisaties is dus verboden en strafbaar. Organisaties die het verbod overtreden kunnen strafrechtelijk vervolgd worden. Medewerkers werkzaam bij Belastingdienst / Bureau economische handhaving zijn aangewezen voor het toezicht op de naleving De buitengewoon opsporingsambtenaren zijn bevoegd tot het opspoten van overtredingen op grond van art. 47 en 48 van de Wet op het consumentenkrediet, die op grond van de Wet op de economische delicten strafbaar zijn gesteld. 

Een overeenkomst om schulden tegen betaling te regelen is nietig. Dit heeft tot gevolg dat alles wat betaald is op grond van onverschuldigde betaling van de organisatie teruggevorderd kan worden. Het terug eisen van het geld moet vanwege verjaring binnen 5 jaar gebeuren.

Er zijn organisaties die proberen via slimme constructies de wet te omzeilen. Het regelen van de schulden is dan gratis, maar tegelijkertijd moet voor het inkomensbeheer wel worden betaald. Wanneer sprake is van een verwevenheid tussen de gratis schuldbemiddeling en het betaalde inkomensbeheer is dit volgens de Hoge Raad eveneens strafbaar. De overeenkomst is ook dan nietig. Alles wat betaald is kan ook dan op grond van onverschuldigde betaling worden teruggevorderd.