Wet gemeentelijke schuldhulpverlening
De kwaliteit en effectiviteit van de minnelijke schuldhulpverlening blijkt per gemeente nogal te verschillen. De wet gemeentelijke schuldhulpverlening moet er voor zorgen dat er een ondergrens komt waaraan iedere gemeente zich moet houden. Zo zal op een verzoek om schuldhulpverlening binnen 4 weken actie ondernomen moet worden en bij bedreigende schulden binnen 3 dagen.
De gemeente stelt voor een periode van maximaal 4 jaar plannen vast over de wijze waarop de integrale schuldhulpverlening vorm gegeven gaat worden. Het college van B&W zal zich jaarlijks moeten verantwoorden aan de gemeenteraad.
Een belangrijk uitgangspunt in de wet is dat de hulpverlening bij schulden een integraal karakter moet hebben. Er moet niet alleen aandacht zijn voor het oplossen van de schulden, maar ook voor de omstandigheden waarin de schulden zijn ontstaan.
Tegen een afwijzing en een voortijdige beëindiging van de schuldhulpverlening staat bezwaar en beroep open.
Ten onrechte afwijzing aanvraag schuldhulpverlening:
- Afwijzing ivm psychische gezondheid, voorwaarde onderbewindstelling, besluit onvoldoende gemotiveerd
- Afhandeling aanvraag schuldhulp onzorgvuldig, gemeente zelf schuldeiser, geen gescheiden afdeling
Terechte afwijzing aanvraag schuldhulpverlening:
- Onduidelijke schuldenpositie vanwege lopende rechtzaken
- Gemeente mag schuldhulp weigeren omdat hoogte betwiste schuld onduidelijk is
- Beleid 'geen schuldhulp bij fraude' niet strijdig met wgs omdat beroep op hardheidsclausule mogelijk is
- Schuldhulpverlening biedt geen oplossing, beschermingsbewind is noodzakelijk
- Klant onvoldoende gemotiveerd, beschermingsbewind eerst nodig
- Ivm ontbreken woonlasten zelf in staat schulden af te lossen
- Verwijtbare recidive (nieuwe schulden tijdens wsnp)
- Overwaarde woning voldoende om schulden af te lossen
Ten onrechte beëindiging schuldhulpverlening:
- Huurschuld ontstaan door ten onrechte maatregel van 2 maanden uitsluiting uitkering
- Geen nieuwe schuld: ontstaan toeslagschuld/jaarafrekening niet gelegen in handelen/nalaten na toelating schuldhulp
- Beëindiging schuldhulp ivm niet voldoen premie meerderjarige zoon, zonder belangenafweging te maken
- Na toelating schuldhulp opgelegde toeslagschuld mbt periode voor toelating schuldhulp is geen nieuwe schuld
- Beëindiging schuldhulp vanwege nieuwe schulden als gevolg van trage toekenning uitkering
- Beëindiging schuldhulp omdat UWV niet akkoord zou gaan zonder dat dit geprobeerd is
- Bij wijze van voorlopige voorziening bepaald dat schuldhulpverlening moet worden hervat
Terechte beëindiging schuldhulpverlening:
- Beëindiging budgetbeheer omdat er geen schuldregeling tot stand komt
- Nieuwe schuld ontstaan, niet gemeld, ook al is de schuld al voldaan
- Niet voldaan aan info-plicht: schuldhulp had geen contact hoeven opnemen met administrateur
- Betrokkene wil niet in financieel beheer, hetgeen verplicht is
- College heeft in redelijkheid geen dwangakkoord hoeven aan te vragen
- Beëindiging stabilisatietraject omdat betrokkene nog een functionerende onderneming heeft
- Niet aanleveren gegevens, beëindiging niet onevenredig
Overige rechtspraak:
- Schuldhulpverlening onder voorwaarde van onderbewindstelling en een locatieverbod
- Beroep niet ontvankelijk (geen procesbelang): voortijdig beëindigde schuldhulp niet is terug te draaien
- Ontruiming als gevolg van wanprestatie budgetbeheer
- Nakoming overeenkomst schuldhulpverlening, geen wanprestatie
- Geen aansprakelijkheid van schuldhulpverlener voor het niet tot stand komen van een minnelijke regeling
- Schuldhulpverlening aansprakelijk voor opgelopen schulden CJIB
- Schuldhulp aansprakelijk voor tekortkomingen in de schuldregeling en budgetbeheer
- Na beëindiging schuldhulp gereserveerd bedrag te vroeg uitgekeerd aan schuldeisers
- Dagvaarding Stadsbank ivm vordering tot nakoming schuldregeling
- Was schuldeiser nu wel of niet akkoord met voorstel tegen finale kwijting? Uitleg overkomst
- Afwijzing bijzondere bijstand kosten schuldhulp door advocaat ivm voorliggende voorziening
Tuchtrecht:
Nationale ombudsman:
- Een open deur? Onderzoek naar de toegankelijkheid van de gemeentelijke schuldhulpverlening
- Voorwaarde afkoop lijfrente nadelig omdat schuldregeling niet tot stand is gekomen
- Vrouw loopt tegen drempels op bij schuldhulpverlening door Stadsbank Oost Nederland
- Gemeente Tiel biedt echtpaar onvoldoende hulp na aanmelding bij schuldhulpverlening
- Burgerperspectief op schuldhulpverlening
- Schulden komen nooit alleen
- Gemeente raakt stukken dossier aanvraag schuldhulpverlening meerdere malen kwijt
- Trage afhandeling schuldhulpverlening
- Ten onrechte geen moratorium aangevraagd
Nieuws schuldinfo
- Haakse wetgeving fraudeschulden
- Toegang tot gemeentelijke schuldhulpverlening niet laagdrempelig en breed genoeg
- Onregelbare schuldenaar? Eerst beschermingsbewind!
- 8 tips voor behoorlijke schuldhulpverlening
- Afkoop lijfrenteverzekering nadelig voor schuldenaar
- Ombudsman oordeelt over trage schuldhulp
Kamervragen
- Uitsluiten van zelfstandigen van schuldhulp door gemeenten 1
- Uitsluiten van zelfstandigen van schuldhulp door gemeenten 2
- Groei van aantal mensen met problematische schulden
- Toelatingscriteria en weigeringsgronden in de gemeentelijke schuldhulpverlening
Wet en regelgeving
- Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (wettekst)
- Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (parlementaire behandeling)
- Leidraad wet gemeentelijke schuldhulpverlening
- Gedragscodes en modules NVVK
Overige info
- Overzicht beslistermijnen schuldhulpverlening
- Op weg naar effectieve schuldhulp (beleidsinfo voor gemeenten)
- Fraudeurs en schuldhulpverlening: Water en vuur?
- Beslissing tot beëindiging van een schuldhulpverleningtraject vatbaar voor bezwaar en beroep?
- Betwiste vordering geen reden afwijzing schuldhulpverlening
Breed wettelijk moratorium
Wanneer het de schuldhulpverlener niet lukt om de situatie te stabiliseren, dan kan het college van B&W bij de rechtbank een breed moratorium (afkoelingsperiode) aanvragen. De voorwaarden waaraan moet worden voldaan zijn opgenomen in het Besluit breed moratorium. Zo moet de afkoelingsperiode noodzakelijk zijn in het kader van de schuldhulpverlening en in het belang zijn van de gezamenlijke schuldeisers. Wanneer de rechtbank het verzoek honoreert zal een afkoelingsperiode gelden van maximaal 6 maanden. In deze periode kan de debiteur niet tot betaling van zijn schulden, ontstaan voor afkondiging van de afkoelingsperiode, worden genoodzaakt en worden eventuele beslagen en verrekeningen opgeschort.
Via verplicht budgetbeheer wordt het meerdere boven de beslagvrije voet gereserveerd. Het gespaarde bedrag wordt aan het einde van het moratorium ingezet voor een schuldregeling. Als er geen schuldregeling in het vooruitzicht is wordt het bedrag verdeeld onder de schuldeisers.
In tegenstelling tot oorspronkelijk de bedoeling was, is het niet mogelijk om met het breed moratorium een ontruiming of een afsluiting van energie of water te voorkomen. Hiervoor kan een smal moratorium worden aangevraagd. Zie hierna.
Uitspraken:
Meer informatie:
Voorlopige voorziening dreigende situatie (smal moratorium)
Bij een dreigende situatie tijdens het minnelijk traject kan de debiteur een verzoek tot toepassing van de wsnp indienen en tegelijk om een voorlopige voorziening (smal moratorium) vragen. Van een bedreigende situatie is sprake bij:
- een gedwongen ontruiming;
- beëindiging van de levering van gas, elektra of water;
- opzegging dan wel ontbinding van de zorgverzekering.
Indien de rechtbank de voorlopige voorziening verleent mag gedurende maximaal 6 maanden niet worden ontruimd, afgesloten en de zorgverzekering mag niet worden opgezegd of ontbonden.
Rechtspraak:
- Schuldhulpverlening aansprakelijk voor ontruiming als gevolg van niet aanvragen moratorium
- Na ontruiming niet nakomen betalingsregeling te wijten aan psychiatrische problematiek
- Niet voorshands onaannemelijk dat verzoeker toegelaten wordt tot schuldsaneringsregeling
- Belang schuldenaar bij oplossing schulden weegt zwaarder dan belang verhuurder
- Toewijzing moratorium 6 maanden ivm ontruiming: aannemelijk dat lopende huur wordt voldaan
- Toewijzing moratorium ondanks in voorgaande 10 jaar wsnp van toepassing en schulden niet te goede trouw
- Toewijzing moratorium: inmiddels waarborgen minnelijke regeling (inkomen, beschermingsbewind)
- Moratorium ivm ontruiming toegewezen voor 4 maanden
- Moratorium ivm ontruiming toegewezen voor 2 maanden met verlenging 4 maanden
- Criterium moratorium: de intentie hebben om tot een fatsoenlijke schuldregeling te komen
- Criterium moratorium: afweging belangen tussen schuldeiser en schuldenaar
- Toewijzing: stabilisatietraject hoeft nog niet afgerond te zijn
- Onvoldoende saneringsgezinde houding, schuldhulpverlener geen rechtspersoon conform art. 48 WCK
- Afwijzing: Stabilisatiefase was nog niet afgerond
- Afwijzing: Minnelijk traject nog niet gestart, moratorium niet bedoeld om stabilisatiefase te versterken
- Afwijzing: Sinds aangaan overeenkomst vrijwel direct huurachterstand en gedrag huurder
- Afwijzing: Alleenstaande man 35 jaar: twee keer eerder veroordeeld vanwege huurachterstand
- Afwijzing: Verzoek onvoldoende onderbouwd, geen ontruiming gepland
- Afwijzing: Betalingsverplichting jegens schuldeiser is niet gewaarborgd
- Afwijzing: Slechts moratorium indien ontruimingsvonnis uitsluitend op huurachterstand is gebaseerd
- Afwijzing: herhaaldelijk verzoek moratorium, veroordeling verzoeker in kosten
- Verbod afsluiting door Nuon
- Verbod afsluiting door Go Energy
- Moratorium niet bedoeld voor stabilisatiefase, nog geen start gemaakt met minnelijk traject
- Moratorium niet bedoeld om executieveiling door hypotheekhouder te schorsen
- Verschil in doel en belangenafweging tussen voorlopige voorziening en moratorium
- Geen hoger beroep mogelijk tegen afwijzing verzoek om moratorium
Nationale ombudsman:
Voorlopige voorziening WSNP (algemeen)
Naast het moratorium dat alleen bedoeld is voor dreigende ontruiming en afsluiting, is het ook mogelijk om bij andere spoedeisende situaties bij de rechtbank om een voorlopige voorziening WSNP te vragen. Denk hierbij aan situaties waarbij de totstandkoming van een schuldregeling gefrustreerd wordt vanwege:
- beslag en openbare verkoop inboedel;
- beslag en openbare verkoop auto die nodig is voor het werk;
- inname rijbewijs door officier van justitie;
- loonbeslag bij hoge woonkosten.
Het verzoek kan worden ingediend:
- tegelijk met een aanvraag wsnp, of;
- wanneer tegen een afwijzing wsnp hoger beroep is ingesteld.
De rechter zal bij de beslissing afwegen:
- de spoedeisendheid;
- het belang van de schuldenaar t.o.v. het belang van de schuldeiser, en;
- de kans dat de aanvraag wsnp wordt gehonoreerd.
Rechtspraak:
- Verbod verkoop deel in beslag genomen inboedel vanwege strikt noodzakelijke woninginrichting
- Ondanks dat toewijzing Wsnp verzoek niet aannemelijk is, toch opheffing beslag inboedel
- Verzoek tot schorsing executie inboedelgoederen afgewezen na belangenafweging
- Verzoek schorsing verkoop afgewezen: laat ingediend en toelating wsnp niet aannemelijk
- Gemeente mag in beslag genomen auto niet verkopen
- Verzoek schorsing openbare verkoop auto afgewezen, alternatieve oplossing eigen auto
- Verbod inname rijbewijs gehonoreerd
- Voorlopige voorziening wsnp tegen gijzeling gehonoreerd
- Bij loonbeslag moet rekening worden gehouden met hoge huur
- Verzoek schorsing loonbeslag toegewezen 1
- Verzoek schorsing loonbeslag toegewezen 2
- Verzoek schorsing loonbeslag afgewezen, niet spoedeisend
- Afwijzing voorlopige voorziening ivm bankbeslag, betreft spaarrekening, inkomen blijft beschikbaar
- Voorlopige voorziening afgewezen: voor heraansluiting energie is dit de verkeerde procedure
- Verschil in doel en belangenafweging tussen voorlopige voorziening en moratorium
- Rechtbank niet gehouden belanghebbende op te roepen om te worden gehoord
- Opheffing beslag niet mogelijk, schorsing wel, maar daar is niet om gevraagd
- Voorlopige voorziening wsnp niet bedoeld om executieveiling hypotheekhouder te schorsen
- Wsnp-verzoek afgewezen, verzoek voorlopige voorziening bij rechtbank of hof indienen 1
- Wsnp-verzoek afgewezen, verzoek voorlopige voorziening bij rechtbank of hof indienen 2
Meer informatie:
Stabilisatiemethodiek
Rijnstad heeft in opdracht van de provincie Gelderland en de gemeente Arnhem een methodiek ontwikkeld voor het stabiliseren van problematische schuldsituaties.
De methodiek is bedoeld voor twee cliëntengroepen:
- Cliënten bij wie een regeling van alle schulden om technische redenen voorlopig niet mogelijk is. Dat kan bijvoorbeeld zijn vanwege de aard van de schulden, zoals een recente fraudevordering. Een andere mogelijkheid is dat de cliënt al een regulier schuldhulpverleningstraject achter de rug heeft en hier voorlopig niet meer voor in aanmerking komt.
- Cliënten bij wie de kans groot is dat de reguliere schuldhulpverlening zal mislukken, omdat ze nog niet schuldsaneringrijp zijn. Er zal dan eerst iets aan het gedrag moeten veranderen wil een regeling van alle schulden kans van slagen hebben.
De stabilisatiemethodiek is er op gericht dat de cliënt gebruik kan blijven maken van de elementaire voorzieningen:
- woonruimte;
- energie;
- water, en;
- ziektekostenverzekering.
Om er voor te zorgen dat de cliënt gebruik kan blijven maken van deze elementaire voorzieningen, is het van belang om:
- de maandelijkse betaling van de primaire lasten te borgen, en;
- indien er primaire schulden zijn, hiervoor een regeling te treffen.
Met de overige schulden wordt voorlopig niets gedaan. Schuldeisers kunnen beslag op het inkomen leggen. De beslagvrije voet - het deel van het inkomen waarop de schuldeiser geen beslag mag leggen - vormt de ondergrens waar de cliënt van moet leven. Uiteraard moet de beslagvrije voet wel correct zijn vastgesteld.
Verbod commerciële schuldhulp
Veel organisaties bieden hulp bij schulden. Bij de meeste organisaties hoeven cliënten niet te betalen en is de hulp gratis. Er zijn echter ook organisaties die geld vragen voor hun werkzaamheden, waarbij de kwaliteit van de hulp ook nog te wensen overlaat.
Om te voorkomen dat organisaties misbruik maken van mensen met schulden heeft de wetgever in de Wet op het consumentenkrediet geregeld dat schuldbemiddeling verboden is, tenzij sprake is van:
- gratis schuldbemiddeling;
- schuldbemiddeling door gemeenten, gemeentelijke kredietbanken of andere door gemeenten gehouden instellingen, die zich krachtens hun doelstelling met schuldbemiddeling bezighouden;
- schuldbemiddeling door o.a. advocaten, curatoren en bewindvoerders op basis van de Faillissementswet/wsnp, of curatoren en bewindvoerders op basis van het Burgerlijk Wetboek, en deurwaarders.
Het verbod op schuldbemiddeling tegen betaling geldt alleen voor schulden die geheel of gedeeltelijk voortvloeien uit krediettransacties. Het gaat hierbij niet alleen om leningen en roodstanden, maar ook om schulden vanwege telefoonabonnementen met inbegrepen telefoontoestel. De Hoge Raad heeft namelijk bepaald dat een telefoonabonnement met inbegrepen toestel in beginsel aangemerkt moet worden als kredietovereenkomst, tenzij de aanbieder aannemelijk kan maken dat de abonnementskosten niet (mede) strekken tot afbetaling van de telefoon.
Van augustus 1998 tot juli 2000 gold het Tijdelijk vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars waarbij onder bepaalde voorwaarden wel schuldbemiddeling tegen betaling toegestaan was. Dit besluit is echter niet verlengd. Er is een nieuw vrijstellingsbesluit in voorbereiding (2013) die via internet ter consultatie is voorgelegd.
Schuldbemiddeling tegen betaling door gewone organisaties is dus verboden en strafbaar. Organisaties die het verbod overtreden kunnen strafrechtelijk vervolgd worden. Medewerkers werkzaam bij Belastingdienst / Bureau economische handhaving zijn aangewezen voor het toezicht op de naleving De buitengewoon opsporingsambtenaren zijn bevoegd tot het opspoten van overtredingen op grond van art. 47 en 48 van de Wet op het consumentenkrediet, die op grond van de Wet op de economische delicten strafbaar zijn gesteld.
Een overeenkomst om schulden tegen betaling te regelen is nietig. Dit heeft tot gevolg dat alles wat betaald is op grond van onverschuldigde betaling van de organisatie teruggevorderd kan worden. Het terug eisen van het geld moet vanwege verjaring binnen 5 jaar gebeuren.
Er zijn organisaties die proberen via slimme constructies de wet te omzeilen. Het regelen van de schulden is dan gratis, maar tegelijkertijd moet voor het inkomensbeheer wel worden betaald. Wanneer sprake is van een verwevenheid tussen de gratis schuldbemiddeling en het betaalde inkomensbeheer is dit volgens de Hoge Raad eveneens strafbaar. De overeenkomst is ook dan nietig. Alles wat betaald is kan ook dan op grond van onverschuldigde betaling worden teruggevorderd.
Rechtspraak:
- Strafrechtelijke veroordeling schuldhulp tegen betaling en vergoeding schade benadeelde partij
- Overeenkomst schuldbemiddeling nietig, terugvordering betaalde vergoedingen (hoger beroep)
- Overeenkomst schuldbemiddeling nietig, geen partiële nietigheid vanwege samenhang
- Overeenkomst Afspraakgarant nietig, terugvordering betaalde vergoeding
- Overeenkomst St. Financiële Ondersteuning Particulieren nietig, terugvordering betaalde vergoeding
- Gratis schuldbemiddeling gecombineerd met betaald inkomensbeheer: overeenkomst nietig
- Schuldhulpverlening tegen betaling: overeenkomst is nietig
- Gratis schuldbemiddeling gecombineerd met betaald inkomensbeheer is strafbaar
- Schuldhulpverlening tegen betaling is strafbaar
- Bedrijfsmatig opvorderbare gelden publiek onder zich houden: strafbaar
- Oplichting bij schuldbemiddeling
- Verduistering bij schuldbemiddeling
- Telefoonabonnement met inbegrepen toestel is in beginsel een kredietovereenkomst
Meer informatie:
- Malafide schuldhulpverlening, slapend armer worden (Vrij Nederland 30 mei 2015)
- Beantwoording kamervragen nav faillissement private schuldbemiddelaar
- Column Kat in 't nauw (Binnenlands Bestuur)
- Reactie LOSR/MOgroep op concept Vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars
- Internetconsultatie vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars
- Geholpen door Afspraakgarant? Vraag je geld terug!
- Schuldhulp tegen betaling? Vraag je geld terug!
- Malafide schuldhulp: waar blijft de handhaving?
- Brief regering: Toezicht- en handhavingspraktijk private schuldbemiddeling
- Kamervragen wantoestanden schuldhulpverlening
- Uitzending nieuwsuur over malafide schuldhulpverlening (22 maart 2012)
- Uitzending Knelpunt (15 januari 2010)
- Het verbod op schuldbemiddeling en hoe dat tot stand kwam (Modus Vivendi)
- Kamervragen particuliere schuldhulpverleners
- Brief minister over private schuldbemiddeling
- Tijdelijk vrijstellingsbesluit schuldbemiddelaars (oud)