Indien de debiteur huurtoeslag moet terugbetalen is het nog van belang na te gaan of er sprake is van een bijzondere situatie op grond waarvan een partner of inkomensbestanddeel niet meetelt. Het gaat om de volgende situaties:

Langdurig verblijf buitenshuis.
Een huurder, partner of medebewoner die in de brp staat ingeschreven kan op verzoek voor de vaststelling van het recht op huurtoeslag buiten beschouwing blijven indien hij vanwege een bijzondere omstandigheid langer dan een jaar elders verblijft. Van een bijzondere omstandigheid is sprake in het geval van een verblijf in:
a. een verpleeghuis;
b. een psychiatrische inrichting;
c. een penitentiaire inrichting.

Verzorgingsbehoefte.
Een partner of medebewoner kan voor de vaststelling van het recht op huurtoeslag onder bepaalde voorwaarden buiten beschouwing worden gelaten indien in het huishouden sprake is van een verzorgingsrelatie. De verzorgingsbehoefte moet van dien aard zijn dat betrokkene zonder de zorg niet thuis zou kunnen wonen. Door voor de huurtoeslag onder voorwaarden het inkomen en vermogen buiten beschouwing te laten wordt bevorderd dat gehandicapten/ zorgbehoevenden zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen, waardoor opname in een verpleeginstelling kan worden voorkomen.

Afkoop pensioenen.
Wanneer een pensioen- of nabestaandenuitkering op jaarbasis niet meer zal bedragen dan € 465,94 (2016) bruto is het pensioenfonds of de verzekeraar bevoegd het pensioen zonder toestemming van betrokkene af te kopen. Op verzoek blijft deze afkoopsom voor de vaststelling van de hoogte van de huurtoeslag buiten beschouwing. Het kunnen meerdere afgekochte pensioenen betreffen, mits ze afzonderlijk het maximumbedrag niet te boven gaan. Het kan zowel om verplichte afkoop als vrijwillige afkoop gaan.

Nabetalingen.
Wanneer men een nabetaling ontvangt die betrekking heeft op een periode voorafgaand aan het toeslagjaar, kan dit tot gevolg hebben dat de huurtoeslag geheel of gedeeltelijk wordt teruggevorderd. Voorbeelden van veel voorkomende nabetalingen zijn:
- Aan het eind van het jaar (bv november 2014) wordt een uitkering aangevraagd en de toekenning vindt plaats in januari 2015. De maanden november en december zijn dan verwerkt in de jaaropgave 2015.
- De sociale dienst betaalt een belastingaanslag. In feite is dat een nabetaling bijstand die in de jaaropgave wordt verwerkt. Zie meer info.

Voor de huurtoeslag is geregeld dat op verzoek, onder bepaalde voorwaarden, de nabetaling buiten beschouwing kan blijven, namelijk:
- Een nabetaling van € 2300 of minder gemiddeld per jaar waarover is nabetaald, kan zonder nadere voorwaarden buiten beschouwing blijven.
- Een nabetaling die gemiddeld per jaar waarover is nabetaald meer dan € 2300 per jaar is, moet worden herberekend: Hoeveel huurtoeslag zou betrokkene hebben ontvangen indien de betalingen in de juiste jaren waren gedaan? Alleen als het nadeel van de nabetaling groter is dan het voordeel in het jaar waarop de nabetaling betrekking heeft, mag de nabetaling buiten beschouwing blijven.

Toeslag hulpbehoevendheid.
De diverse arbeidsongeschiktheidsuitkeringen bieden de mogelijkheid voor een extra toeslag indien betrokkene hulpbehoevend is waarvoor extra kosten voor oppas en verzorging worden gemaakt. Deze ‘toeslag hulpbehoevendheid’ is dus bedoeld voor hele specifieke kosten. Op verzoek kan deze toeslag, voor de bepaling van het recht op huurtoeslag, buiten beschouwing blijven.

Het maandelijks te betalen (te verrekenen) bedrag kan bij de standaardregeling voor betrokkene te hoog zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een hoge toeslagschuld of bij terugbetaling van meerdere toeslagschulden. Het is dan mogelijk om een persoonlijke betalingsregeling voor de totale toeslagschulden aan te vragen. Op bijna dezelfde wijze als voor kwijtschelding belastingen geldt, wordt dan de betalingscapaciteit vastgesteld.

Als de betalingscapaciteit wel voldoende is om de toeslagenschuld binnen 24 maanden terug te betalen, maar het maandelijks bedrag is lager dan € 20, dan wordt een betalingsregeling getroffen volgens dit lagere bedrag.

Als de betalingscapaciteit niet voldoende is om de toeslagenschuld binnen 24 maanden terug te betalen, dan wordt een betalingsregeling getroffen volgens deze betalingscapaciteit. Na 12 maanden wordt de betalingscapaciteit opnieuw vastgesteld.

Na 24 maanden betalen conform de betalingscapaciteit, of direct indien er geen betalingscapaciteit is, wordt het restant van de vordering buiten invordering gesteld. Hiervoor geldt wel de voorwaarde dat gedurende 3 jaar eventuele toeslagen en belastingteruggaven, voor zover deze niet in maandelijkse termijnen worden uitbetaald, zullen worden verrekend.

De persoonlijke betalingsregeling is niet mogelijk wanneer de toeslagschuld is ontstaan vanwege opzet of grove schuld. Wel dient dan de belastingdienst toeslagen op verzoek bij het verrekenen rekening te houden met de beslagvrije voet. Zie hierna.

Er geldt een beslagverbod voor toeslagen, behalve in de volgende situaties:

• De verhuurder kan vanwege een huurschuld beslag op de huurtoeslag leggen.
• De zorgverzekeraar kan vanwege een premieschuld voor de basisverzekering beslag op de zorgtoeslag leggen. Dit geldt niet voor de aanvullende verzekering.
• Een kinderopvanginstelling kan vanwege een kinderopvangschuld beslag op de kinderopvangtoeslag leggen.

In de wet staat namelijk dat beslag op toeslagen mogelijk is voor: “een vordering tot nakoming van een betalingsverplichting wegens een geleverde prestatie waarbij de betalingsverplichting ter zake van die prestatie oorzaak is voor de tegemoetkoming”. (art. 45 Awir)

Deze formulering roept de vraag op hoe nauw het verband moet zijn tussen de vordering en de toeslag om beslag te kunnen leggen. Duidelijk is in ieder geval dat er geen beslag gelegd kan worden voor de aanvullende premie ziektekostenverzekering. De zorgtoeslag wordt immers verstrekt voor de basisverzekering en niet voor de aanvullende verzekering.

Een andere vraag is hoe het zit met oude schulden. Kan een verhuurder uit het verleden beslag leggen op de huurtoeslag die bedoeld is voor een woning van een andere verhuurder. Zowel het Hof Den Bosch als het Hof Amsterdam zijn van oordeel dat beslag op een toeslag vanwege een oude schuld onrechtmatig is. Dit betekent dat al de geïnde bedragen inclusief kosten kunnen worden teruggevorderd (verjaringstermijn is 5 jaar).

Wanneer geldig beslag op een toeslag is gelegd valt de gehele toeslag onder het beslag. Er geldt in beginsel geen beslagvrije voet. Bij een laag inkomen kan dit tot gevolg hebben dan het totale inkomen lager is dan de beslagvrije voet. Er bestaat dan de mogelijkheid dat de kantonrechter op verzoek de beslagvrije voet van toepassing kan verklaren. Voorwaarde is wel dat de debiteur aantoont over onvoldoende middelen van bestaan te beschikken.
Richt het verzoek eerst aan de schuldeiser/deurwaarder. Deze moet dit verzoek zelf beoordelen en mag niet standaard naar de kantonrechter verwijzen. Dit blijkt uit de parlementaire behandeling.Gebeurt dit toch, dien dan een klacht in. Zie voorbeeldbrief.
De vaste jurisprudentie staat onder druk sinds een arrest van het Hof Den Haag dat, in tegenstelling tot het Hof Arnhem-Leeuwarden, van oordeel is dat er geen beslagvrije voet kan gelden bij beslag op een toeslag. Dit oordeel is echter zeer aanvechtbaar. Kijk hier voor meer info.

Wanneer de huur- en/of zorgtoeslag niet ontvangen wordt omdat er beslag op is gelegd, of omdat de Belastingdienst Toeslagen verrekent, en er tevens beslag op het inkomen ligt, dan heeft het niet ontvangen van de toeslag gevolgen voor de beslagvrije voet. De rechtbank Den Bosch heeft namelijk bepaald dat de beslagvrije voet die geldt voor beslag op het inkomen, niet met de toeslag mag worden verminderd. Betrokkene kan immers feitelijk niet over de toeslag beschikken.

Huurtoeslag: De beslagvrije voet wordt verhoogd met de woonkosten, na aftrek van de normhuur en de ontvangen huurtoeslag (zie art. 475d lid 5 onder b Rv). Wanneer door beslag of verrekenen geen huurtoeslag meer ontvangen wordt, dient de beslagvrije voet met dit bedrag te worden verhoogd.

Zorgtoeslag: De beslagvrije voet wordt verhoogd met de premie zorgverzekering, na aftrek van de normpremie en de ontvangen zorgtoeslag (zie art. 475d lid 5 onder a Rv). Wanneer door beslag of verrekenen geen zorgtoeslag meer ontvangen wordt, dient de beslagvrije voet met dit bedrag te worden verhoogd.

Soms komt het voor dat de deurwaarder voor dezelfde schuldeiser zowel beslag op het inkomen als beslag op de toeslag legt. Aangezien het tweede beslag per saldo, na aanpassing van de beslagvrije voet, niets extra's oplevert, is een dergelijk beslag slechts kostenverhogend en dus tuchtrechtelijk laakbaar.